Από τη λήξη των Βαλκανικών Πολέμων ως σήμερα

Η συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-18), στο πλευρό των δυνάμεων της Αντάντ (Entente), αποτελεί τομή για την ιστορία της Μακεδονίας. Η δημιουργία του Μακεδονικού Μετώπου από βρετανικά και γαλλικά στρατεύματα (Οκτώβριος 1915) με την ενθάρρυνση του Πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου οδήγησε στην αποπομπή του από τον Βασιλιά Κωνσταντίνο, στον διχασμό του έθνους και αργότερα (Σεπτέμβριος 1916), στον σχηματισμό ξεχωριστής βενιζελικής κυβέρνησης στη Θεσσαλονίκη. Οι σύμμαχοι με την επέμβασή τους δεν έσωσαν τη Σερβία. Αντίθετα, η Βουλγαρία, στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων, κατέλαβε (Μάιος 1916) και ερήμωσε την ελληνική Ανατολική Μακεδονία. Η παρουσία πολυπληθών στρατευμάτων, συμμαχικών και εχθρικών, επέτεινε τα τοπικά προβλήματα. Οι εθνικές προπαγάνδες ξαναφούντωσαν. Το μέλλον της Μακεδονίας φαινόταν πως δεν είχε κριθεί οριστικά. Η επανένωση του ελληνικού κράτους (Ιούνιος 1917) και η ανασυγκρότηση του στρατού έδωσε νέα ορμή. Στη μάχη του Σκρα (Μάιος 1918) τρεις ελληνικές μεραρχίες διακρίθηκαν. Το μέτωπο των Κεντρικών Δυνάμεων κατέρρευσε ύστερα από τη μάχη στη Δοϊράνη και τη διάνοιξη της κοιλάδας του Αξιού (Σεπτέμβριος 1918). Με τη συμμετοχή της στον πόλεμο και την αμοιβαία ανταλλαγή πληθυσμών με τη Βουλγαρία, η Ελλάδα ξανακέρδισε τη Μακεδονία, ενώ απέκτησε και τη Δυτική Θράκη (1920). Όμως η μνήμη του θριάμβου έσβησε εμπρός στον όλεθρο της Μικρασιατικής Καταστροφής (1922).

Το Ζέπελιν

Η αποκαλούμενη Στρατιά της Ανατολής αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης το φθινόπωρο του 1915. Οι επιδρομές γερμανικών αεροσκαφών ήταν συχνές στη Θεσσαλονίκη. Ανάμεσα στους γερμανικούς βομβαρδισμούς ξεχώρισαν οι επιχειρήσεις με αερόπλοια, γνωστά ως Ζέπελιν. Αυτά τα μεγάλου μεγέθους πηδαλιουχούμενα αερόστατα είχαν πάρει το όνομά τους από τον εφευρέτη τους, κόμη Φερδινάνδο φον Ζέπελιν. Το πρώτο Luftschiff Zeppelin (LZ-1) πέταξε στις 2 Ιουλίου 1900. Η σειρά «Ζ» αναφέρεται ως «συμπαγής τύπος με άκαμπτο σκελετό», διότι το μπαλόνι του αερόστατου, γεμάτο με υδρογόνο, στηριζόταν σε σκελετό από αλουμίνιο. Κάτω από την άτρακτο βρίσκονταν η λέμβος για το πλήρωμα, το μηχανοστάσιο με τις μηχανές εσωτερικής καύσης και τα καύσιμα. Την 1η Φεβρουαρίου 1916, το LZ-85 βομβάρδισε την κεντρική αγορά της Θεσσαλονίκης. Σε έναν από τους επόμενους βομβαρδισμούς, την 1η Μαρτίου του 1916, κατέστρεψε ολοσχερώς τους χώρους που στέγαζαν την Τράπεζα της Θεσσαλονίκης (Banque de Salonique), στη σημερινή οδό Κουντουριώτη. Η τρίτη επιδρομή του Zέπελιν έγινε τη νύχτα της 4ης προς 5η Μαΐου 1916. Μετά από πολλούς ελιγμούς του πιλότου, το LZ 85 τελικά εντοπίστηκε και δέχθηκε την καθοριστική βολή από το αγγλικό θωρηκτό «Αγαμέμνων». Το Ζέπελιν τυλίχθηκε στις φλόγες και κατέπεσε στους βάλτους των εκβολών του ποταμού Αξιού, στην περιοχή Κουλακιά, τη σημερινή Χαλάστρα. Οι πρώτοι που έφθασαν επιτόπου και βρήκαν τα συντρίμμια ήταν μια ομάδα Σέρβων στρατιωτών. Το δωδεκαμελές πλήρωμα του Ζέπελιν σώθηκε. Μια εβδομάδα αργότερα στάλθηκαν με πλοίο στη Γαλλία. Το ίδιο το αερόπλοιο – για την ακρίβεια ο σκελετός του, μιας και το ύφασμα είχε καταστραφεί ολοσχερώς – μεταφέρθηκε, συναρμολογήθηκε και εκτέθηκε μπροστά στο Λευκό Πύργο. Για αρκετές εβδομάδες πλήθος κόσμου μαζευόταν για να θαυμάσει από κοντά το «τέρας» και να πάρει ένα κομματάκι αλουμινίου, ένα μέταλλο τελείως άγνωστο για την εποχή εκείνη. Ό,τι διασώθηκε πουλήθηκε σε βιοτέχνες, οι οποίοι κατασκεύασαν οικιακά σκεύη, κοσμήματα και διάφορα αναμνηστικά, που πωλούνταν για αρκετούς μήνες από μικροεμπόρους.